celali takvim ne demek?
Celali Takvim
Celali Takvim, 1079 yılında Büyük Selçuklu Sultanı Celaleddin Melikşah tarafından dönemin ünlü matematikçisi, astronomu ve şairi Ömer Hayyam başkanlığındaki bir heyete hazırlatılan güneş esaslı bir takvimdir. Temelde, mali işleri düzenlemek amacıyla hazırlanmıştır.
- Kökeni ve Amacı: Celali Takvimi, hicri takvimin tarım ve mali işlerde yarattığı sorunları gidermek amacıyla hazırlanmıştır. Güneş yılı esas alınarak, mevsimlerle uyumlu bir takvim oluşturulması hedeflenmiştir.
- Güneş Esaslı Olması: Celali Takvimi, güneşin hareketlerine göre belirlenir. Bir yılın uzunluğu, güneşin aynı noktaya gelmesi için geçen süre olarak kabul edilir. Bu da takvimin mevsimlerle uyumlu olmasını sağlar.
- Yılbaşı: Celali Takviminde yılbaşı, ilkbahar ekinoksu olan Nevruz günüdür.
- Uygulama Alanları: Celali Takvimi, esas olarak Selçuklu İmparatorluğu ve daha sonraki dönemlerde İran, Afganistan ve Orta Asya'da mali ve tarımsal işlerde kullanılmıştır.
- Ömer Hayyam'ın Rolü: Takvimin hazırlanmasında Ömer Hayyam'ın liderliğindeki bilim heyetinin büyük katkısı olmuştur. Hayyam'ın astronomi ve matematik alanındaki bilgisi, takvimin doğruluğu ve kullanışlılığı açısından önemlidir.
- Hicri Takvimden Farkı: Celali Takvimi, hicri takvimin aksine güneş esaslıdır. Bu da iki takvim arasında önemli farklılıklara yol açar. Hicri takvim ayın hareketlerine göre belirlenirken, Celali Takvimi güneşin hareketlerine göre belirlenir.
- Günümüzdeki Önemi: Celali Takvimi günümüzde yaygın olarak kullanılmamakla birlikte, tarihi ve bilimsel önemi büyüktür. Takvimin hazırlanma süreci, dönemin bilimsel seviyesini ve kültürel zenginliğini gösterir. Ayrıca, bazı bölgelerde hala tarım faaliyetlerinde kullanılmaya devam etmektedir.
- Aylar: Celali Takvimindeki aylar Farsça isimlere sahiptir: Ferverdin, Ordibeheşt, Hordad, Tir, Mordad, Şehriver, Mehr, Aban, Azer, Dey, Behmen, Esfend.